Ανασκόπηση 2020: Τα πολιτιστικά γεγονότα της χρονιάς

Διαβάστε παρακάτω αναλυτικότερα τα πολιτιστικά γεγονότα του 2020 που ξεχωρίζουμε. Ευχές από όλους εμάς στο Mix Grill για μία χρονιά με υγεία, δημιουργία και ελπίδα!

Η μουσική βιομηχανία αλλά και οι μουσικοί δέχτηκαν μεγάλο πλήγμα λόγω του κορονοϊού. Δοκιμάστηκαν διάφορα γκατζετάκια, από πλεξιγκλάς μέχρι ολόσωμα μπαλόνια, αλλά αποδείχτηκε ότι η ασφαλέστερη λύση για να γίνουν συναυλίες ήταν απλώς... να μην γίνουν. Από τον Μάρτιο, οι περιοδείες αναβλήθηκαν ή και ακυρώθηκαν, ενώ οι μεμονωμένες συναυλίες από Έλληνες καλλιτέχνες που πραγματοποιήθηκαν στη χώρα μας στα «παραθυράκια» του καλοκαιριού και του Σεπτεμβρίου δεν αρκούν σε καμιά περίπτωση να ισοσταθμίσουν τη χασούρα. Και αν οι μεγάλες δισκογραφικές εταιρείες και εταιρείες παραγωγής θα βρουν τρόπο να επιπλεύσουν, μας πονάει ιδιαιτέρως η κατάσταση στην οποία βρίσκονται μικρές εκλεκτικές δισκογραφικές και χώροι διοργάνωσης συναυλιών που ζουν κυρίως από το μεράκι των ιδιοκτητών τους. Και φυσικά πάνω από όλα σκεφτόμαστε τους ίδιους τους καλλιτέχνες, ειδικά όσους προσπαθούν να κινηθούν ανεξάρτητα, έξω από τα πλοκάμια της μουσικής βιομηχανίας. Αυτοί οι καλλιτέχνες και εν προκειμένω οι μουσικοί αποτέλεσαν συντροφιά και παρηγοριά από την αρχή του lockdown με τα δωρεάν live streaming που διοργάνωσαν και συχνά έφτασαν στο σημείο να χλευάζονται για το έργο τους. Δυστυχώς όμως δεν μπορούμε να περιμένουμε πολλά από τις κυβερνήσεις και το κοινό που εξαντλούν τις ευχαριστίες τους σε χειροκροτήματα, έστω και μαζικά. Η κοινωνία οφείλει να δώσει άμεσα απαντήσεις, ακόμα και σε φτηνά διλήμματα του τύπου «Μήπως η Τέχνη είναι είδος πολυτελείας;» και να προχωρήσει σε ριζική αναθεώρηση του τρόπου ζωής και των προτεραιοτήτων της.

Εντός

Για να επανέλθουμε στα των πολιτιστικών, ένα από τα λίγα μουσικά φεστιβάλ που πραγματοποιήθηκαν το καλοκαίρι στην Ελλάδα ήταν το The Long Beach Festival στις 24 και 25 Ιουλίου στην Πιερία. Αναφερθήκαμε στη διοργάνωση και σχολιάσαμε διεξοδικά το αβέβαιο μέλλον των πολιτιστικών εκδηλώσεων το καλοκαίρι του κορονοϊου. Φυσικά, οι όποιες αρχικές προβλέψεις και εκτιμήσεις πήγαν περίπατο, όσο κι αν ο ερχομός των εμβολίων αφήνει πλέον ένα περιθώριο ελπίδας και αισιοδοξίας.

Μέσα στις απώλειες του κορονοϊού βρίσκεται το Piraeus 117 Academy, που τον Οκτώβριο έριξε αυλαία λόγω της οικονομικής πίεσης. Είναι δεδομένο ότι η ομάδα του θα επαναδραστηριοποιηθεί, όταν οι συνθήκες γίνουν πιο ευνοϊκές.

Ένας σοφός έλεγε ότι όποτε κλείνει ένα μαγαζί ανοίγει μια online πλατφόρμα. Εν προκειμένω, ο σοφός επιβεβαιώθηκε, με το eStage, που ξεκίνησε δειλά το καλοκαίρι να διοργανώνει επί πληρωμή εκδηλώσεις live streaming, συνέχισε φιλόδοξα αν και με αρκετές αστοχίες στις αρχές Σεπτεμβρίου με τον Θανάση Παπακωνσταντίνου και συνεχίζει έκτοτε να διεκδικεί με αξιώσεις τον ρόλο του μεσάζοντα, μεταξύ των καλλιτεχνών και του κοινού, σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία. Και αυτός ο ρόλος, που μεταξύ άλλων εποφθαλμιά και το Viva.gr, καθίσταται ακόμα πιο κρίσιμος, μετά το δεύτερο κύμα και το σκληρότερο lockdown που εφαρμόζεται.

Προσπαθώντας να κοιτάξουμε πέρα από τον κορονοϊό, ξεχωρίζουμε την ανακοίνωση στις αρχές του καλοκαιριού ότι η Χάρις Αλεξίου αποσύρεται από το τραγούδι. Βέβαια, μόλις τον Οκτώβριο η Αλεξίου επέστρεψε στη δεύτερη θεατρική της προσπάθεια, μετά από το «Χειρόγραφο», με την παράσταση «Μεταμφίεση» στο Μικρό Παλλάς.

Το φθινόπωρο έφερε σύγχυση στο YouTube, που αποφάσισε να βάλει ηλικιακούς περιορισμούς στα -δημοφιλή- βίντεο των τραγουδιών «Του Κόσμου Οι Λαοί» από το συγκρότημα Κοινοί Θνητοί και «Του Αδόλφου Τα Εγγόνια» από το συγκρότημα Υπεραστικοί. Το λάθος των συγκροτημάτων είναι ότι χρησιμοποίησαν σκηνές από τον αγώνα κατά του φασισμού και του ναζισμού. Ποιος να το φανταζόταν αυτό, τη χρονιά που το σύνθημα Black Lives Matter έβρισκε χορηγούς, μετά από πολλά χρόνια στο περιθώριο!

Αν πρέπει - που πρέπει - να αναφέρω μόνο πέντε ονόματα από τη μουσική παραγωγή του 2020 θα ήταν: Billie Eilish, Drake, The Weeknd και Bruce Springsteen. Το πέμπτο όνομα δεν σχετίζεται με την παραγωγή, αλλά έχει να κάνει με τη μουσική και πολύ περισσότερο με την κοινωνία: Grup Yorum. Η τουρκική μουσική κολεκτίβα με τον πολιτικό στίχο και τον ακτιβισμό διώκεται συστηματικά από την τουρκική κυβέρνηση εδώ και χρόνια με κατηγορίες περί τρομοκρατίας. Η χρονιά βρήκε αρκετά από τα μέλη του στη φυλακή και σε απεργία πείνας. Τελικά, η Helin Bölek και ο İbrahim Gökçek πέθαναν τον Απρίλιο και τον Μάιο, μετά από 288 και 323 ημέρες απεργίας πείνας, αντίστοιχα. Τον Ιούλιο διοργανώθηκε συναυλία μνήμης και αντίστασης για τους Grup Yorum στο Σκοπευτήριο Καισαριανής, με παρουσία μεταξύ άλλων του Αλκίνοου Ιωαννίδη και του Αλέξανδρου Κτιστάκη. Αντί άλλων λόγων, θα παραθέσω τους στίχους του Nazım Hikmet, με τους οποίους έκλεινε το άρθρο του με τις εντυπώσεις του από την εκδήλωση και ο Κωνσταντίνος Ρουμελιώτης.

«Τα τραγούδια μας πρέπει να είναι στους δρόμους των φτωχών. Στην πρώτη γραμμή, πιο μπροστά, πρέπει να επιτίθενται στον εχθρό. Πριν από εμάς πρέπει να βαφτεί στο αίμα το πρόσωπο των τραγουδιών μας».

Ενώ ο δικός μας Δημήτρης Όρλης σκεφτόταν αν και πότε συμφέρει ο premium λογαριασμός στο Spotify, η πλατφόρμα δείχνει τάσεις συγκεντρωτισμού που μόνο ευοίωνο μέλλον δεν προαναγγέλλουν. Οι καλλιτέχνες θα έχουν πλέον την «επιλογή» να αποποιούνται τμήμα των δικαιωμάτων τους, ώστε τα τραγούδια τους να προωθούνται στις αυτοματοποιημένες λίστες του Spotify. Ανεξάρτητα από το αν και πόσο θα πετύχει αυτή η νέα υπηρεσία, τα νέα ήθη και έθιμα στο streaming αναμένεται να φέρουν πονοκεφάλους στους καλλιτέχνες, μαζί με λιγότερα έσοδα. Τα οποία έσοδα, του Spotify και όχι των μουσικών, έφτασαν το 2020 στα 1,8 δισεκατομμύρια δολλάρια, με 29% αύξηση χρηστών.

Και αν ψάχνετε κάπου να επενδύσετε - λέμε τώρα -, ίσως να αγοράσετε τα δικαιώματα των τραγουδιών που γράφει ο φίλος σας, η φίλη σας, ο φασαρτζής αλλά ταλαντούχος γείτονας ή ο μικρός σας αδερφός - τυχαία παραδείγματα. Τον Δεκέμβριο ο Bob Dylan πούλησε τα πνευματικά δικαιώματα των τραγουδιών του στη Universal Music, έναντι ενός ποσού που εκτιμάται στα 300 εκατομμύρια δολλάρια. Διατηρώ μια βεβαιότητα ότι η Universal φιλοδοξεί να τα αυγατίσει.

Τον Αύγουστο έφυγαν ο Αγάθωνας Ιακωβίδης και ο Γιάννης Πουλόπουλος. Στα διεθνή, ο κορονοϊός πήρε τον σαξοφωνίστα Manu Dibango τον Μάρτιο και τον Dave Greenfield των Stranglers τον Μάιο. Επίσης, πέθαναν από διάφορα αίτια ο Florian Schneider των Kraftwerk, ο μουσικός Little Richard, ο συνθέτης Ennio Morricone και οι κιθαρίστες Peter Green και Eddie Van Halen.

Γράφει ο Κωνσταντίνος Ρουμελιώτης

Παράξενη και ιδιαίτερη ήταν όπως σε όλα τα επίπεδα και για τον κινηματογράφο η φετινή χρονιά. Γυρίσματα σταμάτησαν, πρεμιέρες αναβλήθηκαν, προβολές ακυρώθηκαν. Οι παραγωγοί αναδιπλώθηκαν και πολλές ταινίες προβλήθηκαν μέσα από τις γνωστές on line πλατφόρμες.

Στην 92η απονομή των βραβείων Όσκαρ, τα «Παράσιτα» του Bong Joon Ho έχοντας έντεκα συνολικά υποψηφιότητες, κερδίζουν τα πιο πολλά βραβεία (τέσσερα), μεταξύ των οποίων και εκείνα της καλύτερης ταινίας και καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας. Γίνεται έτσι, η πρώτη ξενόγλωσση ταινία που αποσπά Όσκαρ καλύτερης ταινίας. Εκείνο το βράδυ στο Dolby Theatre έγινε της... Κορέας.

Ο πάλαι ποτέ ισχυρός και όπως αποδείχθηκε «ασυγκράτητος» κινηματογραφικός παραγωγός Harvey Weinstein καταδικάζεται σε φυλάκιση 23 ετών για σεξουαλικά αδικήματα. Το #MeToo κίνημα... δικαιώνεται.

Το 73ο Φεστιβάλ των Καννών, το πιο «εστέτ» για τους απανταχού κινηματογραφόφιλους, ματαιώθηκε εξαιτίας της πανδημίας. Αντίθετα, το Φεστιβάλ του Βερολίνου έγινε κανονικά (όσο κανονικά μπορεί να γίνει με τέτοιες συνθήκες) με τη Χρυσή Άρκτο να καταλήγει στην ταινία "There Is No Evil" του Mohammad Rasoulof. Εν μέσω των δύο lockdowns, πραγματοποιήθηκε και το Φεστιβάλ Βενετίας με τον Χρυσό Λέοντα να καταλήγει στο "Nomadland" της Chloé Zhao.

Στην κουτσουρεμένη και περίεργη αυτή κινηματογραφική χρονιά, η ταινία "Bad Boys for Life" κατόρθωσε να κάνει παγκοσμίως εισπράξεις πάνω από 400 εκατομμύρια δολλάρια (δεν τα λες και λίγα, έχουμε ακόμα κρίση) και να ακολουθηθεί, άξια βέβαια, από το πολυαναμενόμενο "Tenet" του Christopher Nolan που κατόρθωσε να μαζέψει περί τα 360 εκατομμύρια.

Στην πατρίδα μας, η πανδημία έπληξε την εγχώρια κινηματογραφική αγορά με αποτέλεσμα να βγουν στις αίθουσες λίγες ελληνικές ταινίες. Η ταινία του Άγγελου Φραντζή «Ευτυχία» συνέχισε την, από την προηγούμενη χρονιά, εξαιρετική κινηματογραφική της πορεία και έκοψε περίπου 600.000 εισιτήρια. Το έπος «Χαλβάη 5-0» και το ρομαντικό «Για πάντα» μάζεψαν την «τηλεοπτική» νεολαία στους κινηματογράφους, αφήνοντας για τους σινεφίλ την μαύρη κωμωδία «Μπαλάντα της Τρύπιας Καρδιάς» του Γιάννη Οικονομίδη και τον βραβευμένο «Απόστρατο» του Ζαχαρία Μαυροειδή. Η ταινία "Digger" του Τζώρτζη Γρηγοράκη βραβεύτηκε στο 70ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου το βραβείο CICAE Art Cinema Award. Πέντε βραβεία απέσπασε και κατά το 61ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Εμείς να δούμε, πού και πότε θα τη δούμε…

Στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης και της πανδημίας γυρίζονται ακόμα διεθνείς ταινίες. Συγκεκριμένα μέσα στην χρονιά το "Man of God" της Yelena Popovic με γυρίσματα σε Λαύριο, Αθήνα και Αίγινα, που πραγματεύεται τη ζωή του Άγιου Νεκτάριου, με την συμμετοχή πολλών Ελλήνων ηθοποιών αλλά και του πασίγνωστου Mickey Rourke. Με γυρίσματα στις Σπέτσες, η ηθοποιός Maggie Gyllenhaal δοκιμάζει την τύχη της για πρώτη φορά πίσω από την κάμερα μεταφέροντας στην μεγάλη οθόνη το βιβλίο "The Lost Daughter" της Elena Ferrante, με την παρουσία της οσκαρικής Olivia Colman και την Dakota Johnson. Στην Εύβοια και τις όμορφες παραλίες της βρέθηκε για γυρίσματα φέτος ο βραβευμένος με Χρυσό Φοίνικα Ruben Östlund. Στη νέα του ταινία "Triangle of Sadness" συμμετέχουν οι Woody Harrelson και Harris Dickinson. Έπεται και συνέχεια…

Δύο νέες πλατφόρμες προβολής ταινιών (Cinobo και Ertflix) ήρθαν να προστεθούν και χαράς ευαγγέλια για τους Έλληνες σινεφίλ θεατές.

Αρκετές και σημαντικές απώλειες είχε δυστυχώς και το 2020. Η παρέα με το πιο άναρχο χιούμορ στο σινεμά και στην τηλεόραση, οι Monty Python, μικραίνει καθώς ο Terry Jones πήγε να συναντήσει τον ήδη «φευγάτο» Graham Chapman. Ο θρύλος του Hollywood και πατέρας του Michael, Kirk Douglas στα 103 του (όρε χρόνια, μακάρι να τα φτάσουμε) αποχαιρέτησε τον μάταιο τούτο κόσμο. Ο ευρωπαϊκός και όχι μόνο κινηματογράφος θρηνεί για τους: Max von Sydow, Michel Piccoli, Ian Holm, Sir Alan Parker και Sir Sean Connery. Ο νοτιοκορεάτης σκηνοθέτης Kim Ki-duk μας άφησε «Ολομόναχους Μαζί», θύμα της πανδημίας του κορονοϊού. Ξαφνικός και απροσδόκητος, για όσους δεν γνώριζαν ότι πάλευε με τον καρκίνο, ήταν ο θάνατος του για πάντα «Μαύρου Πάνθηρα» Chadwick Boseman, εμείς θα τον απολαύσουμε για τελευταία φορά στο φετινό "Ma Rainey's Black Bottom". Στη χώρα μας ο αιώνιος έφηβος ηθοποιός Κώστας Βουτσάς την έκανε «Φσστ μποινγκ» για άλλα μέρη.

Αυτή η θεατρική χρονιά ήταν πολύ ήσυχη λόγω της αναβολής ελληνικών θεατρικών παραγωγών, μα συνάμα πολυτάραχη λόγω των αλλεπάλληλων αποφάσεων της ελληνικής κυβέρνησης για την αναστολή της λειτουργίας των θεατρικών σκηνών που προκάλεσαν τις αντιδράσεις τόσο του κοινού όσο και των εργαζόμενων στον χώρο του θεάτρου. Όντας όλους αυτούς τους μήνες μετέωροι, χωρίς μέριμνα από την πολιτεία για τους τρόπους επιβίωσης τόσο των θεατρικών επιχειρήσεων όσο και του βιοπορισμού όλων των συντελεστών, υπάρχει ακόμα μεγάλη απογοήτευση και ρήξη μεταξύ θεάτρου και πολιτείας.

Στο πρώτο lockdown, τα ελληνικά θέατρα, όπως όλες οι επιχειρήσεις, έμειναν κλειστά, αναμένοντας την εαρινή σεζόν για κάτι καλύτερο. Στο μεταξύ, πολλές θεατρικές παραστάσεις ανέβηκαν δωρεάν στο διαδίκτυο, εισάγοντας τους θεατές σε μία εντελώς νέα πραγματικότητα. Στη συνέχεια, ορισμένες παραστάσεις πρόλαβαν να ολοκληρωθούν μεταξύ Ιουνίου - Σεπτεμβρίου σε ανοιχτά θέατρα με την τήρηση μέτρων. Για πρώτη φορά είδαμε μεγάλα και μικρά φεστιβάλ να βάζουν αποστάσεις μεταξύ των θεατών και να επιβάλλουν την μάσκα, αποδεικνύοντας πως με σωστό σχεδιασμό και συνέπεια όλα μπορούν να γίνουν!

Δυστυχώς, μετά το καλοκαίρι, και τη στιγμή που πολλές επιχειρήσεις εκτός πολιτισμού λειτούργησαν κανονικά αποτελώντας πιθανές εστίες μόλυνσης, τα θέατρα αντί να επιβραβευτούν για τη μέχρι τώρα στάση τους, «τιμωρήθηκαν» κλείνοντας για το δεύτερο κύμα του φθινοπώρου και αφήνοντας μία πικρία στους ανθρώπους του θεάτρου. Μεταξύ των παραστάσεων που οριακά αναβλήθηκαν υπήρξε και η πολυαναμενόμενη εμφάνιση της Monica Belucci στο Ηρώδειο για την παράσταση «Μαρία Κάλλας: επιστολές και αναμνήσεις» η οποία ήταν προγραμματισμένη για τα τέλη Σεπτεμβρίου.

Σε αντίθεση με τη δωρεάν διάθεση του πρώτου lock down, στο δεύτερο ορισμένες θεατρικές παραγωγές εισήγαγαν το live streaming με εισιτήριο για τους θεατές (Θέατρο Πορεία και Εθνικό Θέατρο μεταξύ άλλων), σε μία προσπάθεια να δοθεί μία μικρή ανάσα τόσο οικονομική, όσο και ηθική και καλλιτεχνική. Σε παρόμοιο μήκος κύματος κινήθηκαν μεγάλα θέατρα του εξωτερικού, παρουσιάζοντας θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις μόνο μέσω live streaming. Πρόκειται, συνεπώς, για μία εντελώς νέα πραγματικότητα την οποία ένα χρόνο πριν ούτε θα μπορούσαμε να φανταστούμε.

Μέσα σε αυτό το κλίμα, πραγματοποιήθηκαν οι καθιερωμένες βραβεύσεις αποπνέοντας έστω και στιγμιαία μια ευχάριστη νότα. Τον Μάρτιο απονεμήθηκε στον ηθοποιό Γιώργο Τσουρή το βραβείο Δημήτρης Χορν για την ερμηνεία του στην παράσταση «170 τετραγωνικά (Moonwalk)» σε σενάριο του ίδιου (σκηνοθ. Γιώργος Παλούμπης), λαμβάνοντας τον σταυρό από τον περσινό βραβευμένο, Μιχάλη Συριόπουλο. Τον Οκτώβριο η Πρόεδρος της Δημοκρατίας απένειμε το βραβείο Μελίνα Μερκούρη στην Δήμητρα Βλαγκοπούλου, η οποία παρέλαβε την καρφίτσα της Μελίνας Μερκούρη από την περσινή βραβευμένη ηθοποιό, Ηρώ Μπέζου. Η βράβευση της Δήμητρας Βλαγκοπούλου για την ερμηνεία της στην παράσταση «Η τραγική ιστορία του Άμλετ, ενός πρίγκιπα της Δανίας (σκηνοθ. Έκτορας Λυγίζος) συνέπεσε με το Έτος 2020 Μελίνα Μερκούρη, με το οποίο το Υπουργείο Πολιτισμού τιμά τα 100 χρόνια από τη γέννηση της Ελληνίδας ηθοποιού και πολιτικού.

Ας κάνουμε μία αναφορά και στους ηθοποιούς που μέσα στο 2020 «έφυγαν» από τη ζωή. Οι Πάνος Χατζηκουτσέλης, Γιώργος Κοτανίδης και Εύα Κοταμανίδου, άφησαν πίσω το δικό τους λιθαράκι υπηρετώντας την τέχνη τους σε κινηματογράφο, τηλεόραση και θέατρο.

Όσο και αν είμαστε ακόμα μουδιασμένοι και δεν μπορούμε να καταλάβουμε εάν το streaming θέατρο μπορεί να είναι η απάντηση στην απουσία του θεάτρου από την καθημερινότητα μας, η προσωπική μου εκτίμηση είναι πως το ζωντανό θέατρο με τήρηση των μέτρων είναι απάντηση στην μοναξιά, την κατάθλιψη, τον φόβο και την απώλεια που βιώνει η ανθρωπότητα. Είναι το μέρος που θα έπρεπε να αποτελεί το καταφύγιο μας για το 2020, ας είναι αυτή μία ευχή που μακάρι να γίνει πραγματικότητα το 2021!

Στον χώρο της λογοτεχνίας, το 117ο βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας απονεμήθηκε στην Αμερικανίδα Louise Glück, «για την αλάνθαστη ποιητική φωνή της, που με λιτή ομορφιά καθιστά την κάθε μοναδική ύπαρξη καθολική» όπως ανέφερε η Βασιλική Σουηδική Ακαδημία Επιστημών. Λίγο νωρίτερα, η νεαρή συγγραφέας Marieke Lucas Rijneveld έφερε στην Ολλανδία για πρώτη φορά το ετήσιο βρετανικό Διεθνές Βραβείο Μπούκερ.

Εν μέσω πανδημίας στον κόσμο των εικαστικών, ενώ το μουσείο Singer Laren της Ολλανδίας είναι κλειστό, τον Απρίλιο του 2020, γίνεται διάρρηξη με... λάφυρο τον πίνακα «Ανοιξιάτικος Κήπος» του μετα-ιμπρεσιονιστή ζωγράφου Vincent van Gogh από αγνώστους. Στην Ελλάδα ήδη από τις αρχές Μαρτίου, το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης ύστερα από 16 χρόνια ανοίγει τη μόνιμη συλλογή του προς το κοινό, με δωρεάν είσοδο - δυστυχώς θα «πέσει» πάνω στις πρώτες εβδομάδες της πανδημίας και λίγοι θα καταφέρουν να την απολαύσουν.

Δύο από τα σημαντικότερα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς απασχόλησαν την κοινή γνώμη τη χρονιά που μας πέρασε. Στα μέσα Ιουλίου πραγματοποιείται η μετατροπή της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη σε μουσουλμανικό τέμενος, προκαλώντας κύμα αντιδράσεων στον ελλαδικό χώρο καθώς και από την ακαδημαϊκή κοινότητα. Αυτό το καλοκαίρι όμως έβαλε στο στόχαστρο και τον Αρχαιολογικό Χώρο των Μυκηνών όπου σημειώθηκε πυρκαγιά, ενώ η επικοινωνιακή διαχείρισή του γεγονότος από κυβερνητικής πλευράς άναψε... φωτιές στους καλλιτεχνικούς κόλπους.

Στο μεταξύ, ο αγαπημένος καλλιτέχνης του δρόμου Banksy ναύλωσε το δικό του πλοίο με όνομα "Louise Michel" και βάζοντας στο τιμόνι την ακτιβίστρια Pia Klemp ξεκίνησε το παρθενικό ταξίδι για τη διάσωση προσφύγων στη Μεσόγειο, προσφέροντας το μεγαλύτερό του αριστούργημα.

Ένα εξαιρετικά σημαντικό στιγμιότυπο του 2020 υπήρξε η δημιουργία του κινήματος Support Art Workers. Οι καλλιτέχνες - παρόντες στην καθημερινότητά μας και στην εμπειρία της καραντίνας μέσα από ταινίες, σειρές, θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις και έργα τέχνης διαθέσιμα μέσα από εικονικές εκθέσεις - δεν συμπεριλήφθηκαν στα αρχικά μέτρα στήριξης της κυβέρνησης για τους τομείς που είχαν αναστείλει την λειτουργία τους. Αυτή η απαξιωτική στάση της πολιτείας έφερε για πρώτη φορά τόσους ανθρώπους από διαφορετικά «πόστα» της τέχνης να συνεργαστούν και να συγκροτήσουν ένα κίνημα τον Απρίλιο του 2020 για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους, που θα μείνει ζωντανό (ευχόμαστε) ακόμα και μετά την πανδημία.

Στον ελληνικό χώρο των γραμμάτων αυτή τη χρονιά είχαμε μεγάλες απώλειες: η Κική Δημουλά, η Άλκη Ζέη και ο Ντίνος Χριστιανόπουλος έφυγαν από τη ζωή, αφήνοντας πίσω τους μία τεράστια παρακαταθήκη για την ελληνική ποίηση και λογοτεχνία. Οι σκιτσογράφοι Albert Uderzo (Asterix) και Quino 88 (Mafalda) καθώς και οι συγγραφείς Luis Sepulveda και John le Carré υπήρξαν απώλειες του διεθνούς καλλιτεχνικού και λογοτεχνικού στερεώματος.

Ο κατά πολλούς "D10S" (θεός), κατά κόσμο Diego Armando Maradona συνάντησε τον αυθεντικό Θεό. Θα είχε ενδιαφέρον η μεταξύ τους συνομιλία. Πολλά έχουν γραφτεί για τα πάθη του, που του στοίχισαν περισσότερες στιγμές, αθλητικές και όχι μόνο. Σίγουρα όμως στο γήπεδο ήταν ένας καλλιτέχνης. Ικανός για το πιο αμφισβητήσιμο όπως και για το αναμφισβήτητα καλύτερο γκολ από αρχής ποδοσφαίρου, και τα δύο κυριολεκτικά μέσα σε πέντε λεπτά, στον ίδιο καμβά, στο ίδιο έργο. Ο ποδοσφαιριστής που από τις αλάνες της παραγκούπολης Villa Fiorito του Buenos Aires, έφτασε στην κορυφή του κόσμου. Δεν κλαίει και θρηνεί όλος αυτός ο κόσμος μόνο για τον βιρτουόζο καλλιτέχνη-ποδοσφαιριστή. Θρηνεί, γιατί ο ποδοσφαιριστής αυτός έκανε τον κόσμο να... ονειρεύεται. Στην πολύπαθη Αργεντινή, στη για χρόνια στο περιθώριο Νάπολη, σ’ όλο τον κόσμο. Κι αυτό είναι κάτι που λίγοι το κατορθώνουν.

Ο βασανιστικός θάνατος του George Floyd στη Μινεάπολη από τον αστυνομικό Derek Chauvin υπήρξε η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για την κοινωνική αδικία και τη συστημική καταπίεση και ανισότητα μεταξύ λευκών και μαύρων. Με μαζικές κινητοποιήσεις κυρίως στην Αμερική, αλλά και με δράσεις συμπαράστασης σε όλο τον κόσμο, η εξάπλωση του κινήματος Black Lives Matter υπήρξε ένα από τα πιο συγκλονιστικά γεγονότα του 2020. Με αφορμή αυτό το γεγονός, πλατφόρμες streaming αφαίρεσαν από το ρεπερτόριό τους ταινίες και σειρές που αναπαρήγαγαν λανθασμένα πρότυπα σε μία προσπάθεια ευαισθητοποίησης του κοινού για τα τεκταινόμενα. Είτε κοντά είτε μακριά από την αμερικανική ήπειρο, όλοι βρεθήκαμε να αναλογιζόμαστε λίγο πολύ τα δικά μας στερεότυπα και προκαταλήψεις - κάπως σαν να αργήσαμε έχοντας μπει στον 21ο αιώνα δεν νομίζετε;

Γράφει ο Ορέστης Καζασίδης
 
Μετά από πεντέμισι χρόνια ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο η ιστορική δίκη της Χρυσής Αυγής. Παρότι δύο από τους διευθυντές της εγκληματικής οργάνωσης παραμένουν ελεύθεροι, ο ένας άφαντος και ο άλλος στις Βρυξέλλες, η μαζική αποδοχή της ενοχής των κατηγορουμένων βουλευτών και μελών της για δολοφονίες και επιθέσεις κατά μεταναστών, εργατών και αντιφασιστών έβαλε τέλος στον κύκλο βίας και μίσους που τροφοδοτούσε την ελληνική κοινωνία επί χρόνια. Ωστόσο, το φίδι και τα αυγά του παραμένουν ζωντανά και θα συνεχίσουν να τριγυρίζουν, ψάχνοντας μια νέα ευκαιρία για να αναδειχθούν σε σωτήρες του έθνους και της πατρίδας. Θα πρέπει να παραμείνουμε σε εγρήγορση, ειδικά τώρα που έφυγαν δύο από τους τελευταίους ήρωες της Ελλάδας που πολέμησαν τον φασισμό με λόγια και με έργα, ο Μανώλης Γλέζος και ο Περικλής Κοροβέσης.