Έδεσσα, Ελλάδα, Μάιος 2018: Δυο κυρίες συζητούν για τα καμάρια τους. Η μία μιλάει για το γιο της που σπουδάζει και ενδιαφέρεται για την πολιτική. «Θέλει», λέει η κυρία, «να ασχοληθεί ενεργά με την πολιτική. Δεν έχει τόση σημασία με ποιο κόμμα. Σκέφτεται ίσως τη Χρυσή Αυγή». Έφυγα για να μην ακούσω άλλο.
Μίνστερ, Γερμανία, Ιούνιος 2018: Στο τρένο ένα κοριτσάκι με καταγωγή από κάποια γαλλόφωνη αφρικανική χώρα συζητά με μια νεαρή Γερμανίδα στα αγγλικά. Μετά από ένα σύντομο μάθημα αριθμητικής στα γερμανικά το κοριτσάκι αρχίζει να τραγουδά σε άπταιστα ιταλικά το "Bella Ciao". Έβγαλα τα ακουστικά για να το ακούσω.
Παρότι το καλοκαίρι βρίσκεται στην κορύφωσή του, θα μου επιτρέψετε να χαλάσω λιγάκι την καλή σας διάθεση. Αν και ποτέ δεν κατάλαβα γιατί το καλοκαίρι πρέπει να συζητάμε μονάχα ανάλαφρα θέματα. Το λογικό είναι να ντυνόμαστε ανάλαφρα (τουλάχιστον όσοι βρισκόμαστε στο βόρειο ημισφαίριο, γιατί δεν πρέπει να παίρνουμε τίποτα σαν δεδομένο).
Εκείνη την Δευτέρα που αποφάσισα να ετοιμάσω αυτή τη λίστα, αυτή την Πέμπτη που γράφω το κείμενο, αυτή την Κυριακή που το διαβάζετε, εκείνη την Τρίτη που θα το διαβάσει η μάνα μου σκέφτομαι όλους αυτούς που βρίσκονται σε ένα πλοίο μα δεν κάνουν κρουαζιέρα. Και το πλοίο δεν είναι ακριβώς πλοίο, περισσότερο με βάρκα ή σχεδία φαίνεται από μακριά. Είναι άνθρωποι που φεύγουν από τη χώρα τους για να ζήσουν και μαθαίνουν μεσοπέλαγα ότι η Ευρώπη λέει, αυτή του Διαφωτισμού και της Αναγέννησης, θα εντείνει τους ελέγχους και τη νομοθεσία που κρίνει ποιος επιτρέπεται να μείνει στα εδάφη της. Θα κρίνει σε ποιους θα επιτραπεί να μπουν από την πίσω πόρτα στο κλειστό ευρωπαϊκό κλαμπ και ποιοι θα σταλούν πίσω στη χώρα προέλευσής τους να συνεχίσουν να παλεύουν με τους δαίμονές τους για όσο αντέξουν. Ουαί υμίν και ημίν.
01. Manu Pilas - Bella Ciao (Casa de Papel version)
02. Jazra Khaleed & λΑΜΠΕΡΟύΚ - δώστε μου έναν άνθρωπο
03. The Clash - Straight to Hell
04. Κοινοί Θνητοί - Του κόσμου οι λαοί
05. Social Waste - Για να νικήσουν
06. M.I.A. - Borders
07. Asian Dub Foundation - Fortress Europe
08. Ska-P - Intifada
09. Manic Street Preachers - A Design For Life
10. Rufus Wainwright - Going To A Town
11. AaRON - Famous Blue Raincoat
12. I Like Trains - Sea Of Regrets
13. HOPE - RAW
14. Moby - This Wild Darkness
15. Γιώργος Νταλάρας - Ταξίδι στα Κύθηρα
16. Μαρία Φαραντούρη - Ο εφιάλτης της Περσεφόνης
17. DOTA - Grenzen
18. Λένα Πλάτωνος- Εμιγκρέδες της Ρουμανίας
19. Απόστολος Ρίζος - Αχ, χελιδόνι μου
20. Ρίτα Αντωνοπούλου - Σιντάρτα
21. Σκηνή από την ταινία "The Great Dictator" (1940) του Charlie Chaplin
Μίνστερ, Γερμανία, Ιούνιος 2018: Στο τρένο ένα κοριτσάκι με καταγωγή από κάποια γαλλόφωνη αφρικανική χώρα συζητά με μια νεαρή Γερμανίδα στα αγγλικά. Μετά από ένα σύντομο μάθημα αριθμητικής στα γερμανικά το κοριτσάκι αρχίζει να τραγουδά σε άπταιστα ιταλικά το "Bella Ciao". Έβγαλα τα ακουστικά για να το ακούσω.
Εκείνη την Δευτέρα που αποφάσισα να ετοιμάσω αυτή τη λίστα, αυτή την Πέμπτη που γράφω το κείμενο, αυτή την Κυριακή που το διαβάζετε, εκείνη την Τρίτη που θα το διαβάσει η μάνα μου σκέφτομαι όλους αυτούς που βρίσκονται σε ένα πλοίο μα δεν κάνουν κρουαζιέρα. Και το πλοίο δεν είναι ακριβώς πλοίο, περισσότερο με βάρκα ή σχεδία φαίνεται από μακριά. Είναι άνθρωποι που φεύγουν από τη χώρα τους για να ζήσουν και μαθαίνουν μεσοπέλαγα ότι η Ευρώπη λέει, αυτή του Διαφωτισμού και της Αναγέννησης, θα εντείνει τους ελέγχους και τη νομοθεσία που κρίνει ποιος επιτρέπεται να μείνει στα εδάφη της. Θα κρίνει σε ποιους θα επιτραπεί να μπουν από την πίσω πόρτα στο κλειστό ευρωπαϊκό κλαμπ και ποιοι θα σταλούν πίσω στη χώρα προέλευσής τους να συνεχίσουν να παλεύουν με τους δαίμονές τους για όσο αντέξουν. Ουαί υμίν και ημίν.
Και σκέφτομαι αυτά τα δεσμά με τα οποία γεννιόμαστε και κάθε τόσο προσπαθούμε να σπάσουμε. Κάποιοι τυχεροί το καταφέρνουν. Άλλοι αρνούνται πεισματικά να χαλάσουν τη βολή τους και εκμεταλλεύονται τη συγκυρία ότι γεννήθηκαν λευκοί, Χριστιανοί άνδρες στην Ευρώπη ή τη Βόρεια Αμερική. Έχουμε συνηθίσει υπερβολικά τα σύνορα όλων των ειδών. Έχουμε συνηθίσει υπερβολικά τους διαχωρισμούς, τις κατηγοριοποιήσεις και τους αφορισμούς. Δεν φταίει ούτε η προσφυγιά, ούτε η μετανάστευση. Το πολύ-πολύ να είναι ένα ακόμα σύμπτωμα του προβλήματος που φουντώνει καθημερινά στις δυτικές κοινωνίες.
Την επόμενη φορά που θα ακούσω ρατσιστικό λόγο θα προσπαθήσω να μην τον αποφύγω. Θέλω να γνωριστώ καλύτερα με τον ρατσισμό, ώστε να τον αναγνωρίσω αμέσως μόλις δω έστω και ένα σημάδι του στο είδωλό μου. Εκείνη τη μέρα που θα ξεκινήσει η μεγάλη μάχη μέσα μου για να γίνω κάτι πέρα απ' αυτό που προορίζομαι.
Τα τραγούδια
02. Jazra Khaleed & λΑΜΠΕΡΟύΚ - δώστε μου έναν άνθρωπο
03. The Clash - Straight to Hell
04. Κοινοί Θνητοί - Του κόσμου οι λαοί
05. Social Waste - Για να νικήσουν
06. M.I.A. - Borders
07. Asian Dub Foundation - Fortress Europe
08. Ska-P - Intifada
09. Manic Street Preachers - A Design For Life
10. Rufus Wainwright - Going To A Town
11. AaRON - Famous Blue Raincoat
12. I Like Trains - Sea Of Regrets
13. HOPE - RAW
14. Moby - This Wild Darkness
15. Γιώργος Νταλάρας - Ταξίδι στα Κύθηρα
16. Μαρία Φαραντούρη - Ο εφιάλτης της Περσεφόνης
17. DOTA - Grenzen
18. Λένα Πλάτωνος- Εμιγκρέδες της Ρουμανίας
19. Απόστολος Ρίζος - Αχ, χελιδόνι μου
20. Ρίτα Αντωνοπούλου - Σιντάρτα
21. Σκηνή από την ταινία "The Great Dictator" (1940) του Charlie Chaplin
* Είθε για κάθε Μιχαλολιάκο να υπάρχει κι ένας Αντετοκούνμπο. Είθε για κάθε Ζεεχόφερ να υπάρχει και μια Mardini. Είθε να μην χρειαζόμαστε τους δεύτερους για να ξεσκεπάζουμε τους πρώτους.
* Προτείνω να παρακολουθήσετε την εξαιρετική σειρά μίνι ντοκιμαντέρ για κάποια από τα παγκόσμια σύνορα, σε παραγωγή του Vox.
* Στη φωτογραφία εξωφύλλου μετανάστες στο ιταλικό διασωστικό Diciotti. (Carmelo Imbesi/Associated Press)