Οι ετοιμασίες για το τέλος του 2019 κορυφώνονται. Στο πλαίσιο της ανασκόπησης από το Mix Grill κάνουμε σήμερα μια περιήγηση στα σημαντικότερα πολιτιστικά γεγονότα της χρονιάς.
Στον υπέροχο κόσμο της μουσικής
[γράφει η Παρασκευή Τόμα]
Εντός
Το Rockwave Festival ακυρώθηκε για δεύτερη φορά στην ιστορία του, ενώ το Ejekt Festival με τους Cure προκάλεσε κυριολεκτικά σεισμό στην Αθήνα. Το Ejekt μεταφέρεται πλέον από το 2020 από τη Πλατεία Νερού στο Μαρκόπουλο. Το 2019 έλαβε χώρα για πρώτη φορά το Urban Athens, το νέο φεστιβάλ της X LaLaLa, η εταιρεία όμως δε σταμάτησε εκεί καθώς ετοιμάζει το The Long Beach Festival στην Πιερία τη χρονιά που μας έρχεται (17–19 Ιουλίου 2020). Από τα διεθνή φεστιβάλ, το Tomorrowland και το Sónar ήρθαν και στην Ελλάδα. Σημαντικές ήταν οι τρεις sold out συναυλίες των Florence + the Machine στην Αθήνα, εισιτήρια των οποίων έφτασαν να πωλούνται σε εξωφρενικές τιμές στη μαύρη αγορά. Τον Σεπτέμβριο απολαύσαμε την τελευταία «Ταράτσα» του Φοίβου Δεληβοριά, έπειτα από τρία πετυχημένα χρόνια. Φέτος αποχαιρετήσαμε την DiDi Music, αλλά καλωσορίσαμε την High Priority Promotions.
Η trap και η mumble rap αποκτούν έρεισμα και κοινό και στη χώρα μας. Σε viral της χρονιάς αναδεικνύεται το "Mama?" του Sin boy μαζί με τους Madclip, Ypo και illeoo.
Οι απώλειες μουσικών και τραγουδιστών δεν έλειψαν δυστυχώς και αυτή τη χρονιά. Το 2019 αποχαιρετήσαμε τον Γιάννη Σπανό, εντελώς ξαφνικά τον Λαυρέντη Μαχαιρίτσα, τον Γιάννη Σπάθα, τον Στέλιο Βαμβακάρη, τον Χριστόδουλο Χάλαρη, τη Σωτηρία Λεονάρδου και μόλις προχθές τον Θάνο Μικρούτσικο.
Εκτός
Το κίνημα ενάντια στη σεξουαλική παρενόχληση που ξεκίνησε πρόπερσι στον κινηματογράφο και συνεχίστηκε πέρυσι στην τηλεόραση, φέτος αφορά και την μουσική βιομηχανία. Η δημοσιοποίηση περιστατικών κακοποίησης γυναικών (κάποιων εξ αυτών σε νεαρή ηλικία) οδήγησε σε έντονες διαμαρτυρίες ενάντια στον R. Kelly και στο hastag #MuteRKelly. Το Spotify μάλιστα έδωσε τη δυνατότητα σίγασης της μουσικής του. Σε αντίστοιχο κλίμα, το ντοκιμαντέρ "Leaving Neverland" που αφορούσε πτυχές της ζωής του Michael Jackson προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις σε φαν και μη. Ορισμένα ραδιόφωνα, ακόμα και ελληνικά, σταμάτησαν να παίζουν τα τραγούδια του. Συζητήσαμε το θέμα εδώ.
Ο 64ος διαγωνισμός της Eurovision διεξήχθη 14–18 Μαΐου στο Τελ Αβίβ. Προηγήθηκαν καλέσματα από κινήματα και καλλιτέχνες για μποϊκοτάζ της διοργάνωσης, λόγω των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Παλαιστινίων από το κράτος του Ισραήλ. Συζητήσαμε το ενδεχόμενο να αποσυρθεί η Κατερίνα Ντούσκα εδώ. Τα καλέσματα έπεσαν στο κενό, αλλά η συζήτηση σίγουρα βοήθησε. Νικητής αναδείχθηκε ο Duncan Laurence από την Ολλανδία με το "Arcade".
Φέτος, η δεκαοχτάχρονη Billie Eilish έκανε το ντεμπούτο της με τον δίσκο "When We All Fall Asleep, Where Do We Go?" και κατάφερε να μπει στα αμερικανικά, βρετανικά και καναδικά charts, αλλά και να κατακτήσει την κορυφή του Mix Grill. Η Taylor Swift κυκλοφόρησε τον έβδομο προσωπικό της δίσκο με τίτλο "Lover", ανακηρύχθηκε γυναίκα της δεκαετίας από το Billboard και προτάθηκε από το περιοδικό TIME ως πρόσωπο της χρονιάς, όπως και ο Lil Nas X, που έγινε viral με το "Old Town Road". Οι TOOL κυκλοφόρησαν νέο album μετά από 13 χρόνια, ενώ η Lady Gaga κέρδισε Oscar για το "Shallow", το ντουέτο της με τον Bradley Cooper από το "A Star Is Born". Η δημοτικότητα της K-pop και ειδικά των BTS αυξήθηκε γεωμετρικά παγκοσμίως το 2019.
Η χρονιά που μας φεύγει μας πήρε και τον Keith Flint (Prodigy), τον Mark Hollis, τον Dr. John, τη Marie Fredriksson (Roxette) και τον ράπερ Juice WRLD.
Δείτε τις επιλογές μας για τους δίσκους της χρονιάς:
Και για τους ελληνικούς δίσκους της χρονιάς: θέσεις 1-10 και 11-40.
Ακούστε τα διεθνή τραγούδια και τα ελληνικά τραγούδια της χρονιάς.
Στον υπέροχο χώρο του κινηματογράφου
[γράφει ο Κωνσταντίνος Ρουμελιώτης]
Η Disney μπήκε δυναμικά στην καινούργια χρονιά και εξαγόρασε την 21st Century Fox σε ένα deal πολλών εκατομμυρίων δολαρίων.
Το "Avengers: Endgame" «μάζεψε όλο το χαρτί» και έγινε η ταινία με τις μεγαλύτερες εισπράξεις στην ιστορία του κινηματογράφου, ξεπερνώντας κατά πολύ το ρεκόρ που κρατούσε από το 2009 το "Avatar". Το "Spider-Man: Far From Home" ολοκλήρωσε δίκαια και με αναπάντεχες εκπλήξεις την τρίτη φάση του κινηματογραφικού σύμπαντος της Marvel. Στην αντίπερα όχθη της DC, βρέθηκε ο νέος Batman στο πρόσωπο του Robert Pattinson, με την πρώτη του ταινία να αναμένεται το 2021.
Τα βραβεία Oscars 2019 είχαν έντονο ελληνικό χρώμα, μιας και το "The Favourite" του δικού μας Γιώργου Λάνθιμου συγκέντρωσε 10 υποψηφιότητες. Παρά την φανατική στήριξη από τους «Λάνθιμος Χούλιγκανς», ούτε ο Λάνθιμος ούτε ο μοντέρ του Γιώργος Μαυροψαρίδης κέρδισαν τελικά το βραβείο. Αντιθέτως, ο Spike Lee επιτέλους κέρδισε ένα Oscar για το προσαρμοσμένο σενάριο του "BlackKkKlansman" και το γιόρτασε με μια μεγάλη αγκαλιά στον Samuel L. Jackson. Η κατηγορία «Ξενόγλωσσης ταινίας» μετονομάζεται αρχής γενομένης από το 2020 σε «Καλύτερη Διεθνής Ταινία». Συνολικά 93 χώρες - αριθμός ρεκόρ - υπέβαλαν ταινίες τους στην Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου για να ληφθούν υπόψη για τις υποψηφιότητες της κατηγορίας.
Πράματα και θάματα στην Ελλάδα: Το Σάββατο 19 Οκτωβρίου έγινε αστυνομική έφοδος σε δύο κινηματογραφικές αίθουσες μετά από καταγγελία υπαλλήλων του Υπουργείου Πολιτισμού για παρουσία ανηλίκων στην προβολή του "Joker" (στη πυρά, στην πυρά!).
Στο Φεστιβάλ Βερολίνου, την Χρυσή Άρκτο απόσπασε η ταινία του Ισραηλινού Nadav Lapid "Synonyms", ενώ στο Φεστιβάλ των Καννών, η ταινία "Parasite" του Νοτιοκορεάτη Bong Joon-ho κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα.
Δυστυχώς, «ο χάρος βγήκε παγανιά» και την φετινή χρονιά και έτσι αρκετές και σημαντικές απώλειες είχε το 2019. Δύο μέλη της «Γλυκιάς Συμμορίας» εγκατέλειψαν τον μάταιο τούτο κόσμο: ο Τάκης Μόσχος κι ο συνονόματος Τάκης Σπυριδάκης ξεκίνησαν ταξίδι στις ουράνιες πολιτείες, για να βρουν τον Ν. Νικολαΐδη. Πληροφορίες που λένε, ότι κάτι νέο θα ετοιμάσουν εκεί πάνω, κρίνονται ανυπόστατες. Το «κακό παιδί» (αλλά καρδιά μάλαμα) του Beverly Hills Luke Perry έφυγε στα 52 του από οξύ εγκεφαλικό επεισόδιο. «Η Γιαγιά της Γαλλικής Νουβέλ Βαγκ» κατά κόσμον Agnès Varda υπήρξε πρωτοπόρος του κινηματογράφου και μία από τις καλύτερες και πιο σημαντικές σκηνοθέτιδες όλων των εποχών. Οι ταινίες της "Cléo de 5 à 7" και "Vagabond" θα μας θυμίζουν πάντα, πόσο μπροστά από την εποχή της ήταν. Η ηθοποιός και ερμηνεύτρια του τραγουδιού "Que Sera, Sera" (το άκουγε ο πατέρας μου) Doris Day έφυγε στα 97 τις χρόνια (δεν τα λες λίγα). Ο μεγάλος σε ηλικία και σε επιτεύγματα, Ιταλός σκηνοθέτης Franco Zeffirelli έφυγε για να συναντήσει τον «Ιησού από την Ναζαρέτ». Είναι στατιστικά σίγουρο ότι κάθε Πάσχα θα τον μνημονεύουμε. Θλίψη στους απανταχού μηχανόβιους. Ένας από τους πρωταγωνιστές της εμβληματικής ταινίας "Easy Rider", που διαμόρφωσε και επηρέασε κομβικά την ποπ κουλτούρα, Peter Fonda, έφυγε για να συναντήσει τον «συνοδοιπόρο» του Dennis Hopper. Ήταν γιος του Henry Fonda, αδελφός της Jane και πατέρας της επίσης ηθοποιού Bridget Fonda.
Στον κόσμο της λογοτεχνίας
[γράφει ο Κωνσταντίνος Ρουμελιώτης]
Jackpot είχαμε φέτος, μιας και απονεμήθηκε διπλό Nobel Λογοτεχνίας, καθώς η απονομή του 2018 είχε αναβληθεί λόγω σκανδάλου. Τα βραβεία έλαβαν η Πολωνή Olga Tokarczuk για το 2018 και ο Αυστριακός Peter Handke για το 2019. Η βράβευση του Handke οδήγησε σε αντιδράσεις λόγω της φιλίας του με τον Slobodan Milošević.
To Βραβείο Booker απονεμήθηκε εξ ημισείας στην Καναδή Margaret Atwood και την Βρετανή Bernardine Evaristo, που έγινε η πρώτη μαύρη συγγραφέας που το κερδίζει.
Κυκλοφόρησε η αυτοβιογραφία του Edward Snowden με τίτλο "Permanent Record", που στα ελληνικά εκδόθηκε ως «Το μεγάλο φακέλωμα». Το βιβλίο διώκεται από την κυβέρνηση των ΗΠΑ και λογοκρίνεται στην Κίνα.
Στον μαγικό κόσμο του θεάτρου
[γράφει ο Κωνσταντίνος Ρουμελιώτης]
Το θεατρικό βραβείο «Δημήτρης Χορν» 2019 κέρδισε ο Μιχάλης Συριόπουλος για τον ρόλο του Καντίντ στο «Καντίντ ή Η αισιοδοξία» του Βολταίρου, σε σκηνοθεσία Θωμά Μοσχόπουλου και για τον ρόλο του Κίμωνα στην «Πόλη» της Λούλας Αναγνωστάκη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Μόσχου. Αντίστοιχα, το θεατρικό βραβείο «Μελίνα Μερκούρη» 2019 κέρδισε η Ηρώ Μπέζου για την ερμηνεία της στην παράσταση «Το Φιντανάκι» του Παντελή Χορν σε σκηνοθεσία Ανέστη Αζά.
Στον εθιστικό κόσμο της τηλεόρασης και του streaming
[γράφει ο Ορέστης Καζασίδης]
Εντός
Στο εγχώριο τηλεοπτικό και διαδικτυακό σκηνικό, η αστυνομική σειρά «Έτερος Εγώ-Χαμένες Ψυχές» σε σενάριο και σκηνοθεσία του Σωτήρη Τσαφούλια έκανε πρεμιέρα στις 16 Ιουνίου στο COSMOTE TV. Επίσης, εμφανίστηκε το συνδρομητικό PAOK TV για τις μεταδόσεις των εντός έδρας αγώνων του ΠΑΟΚ.
Η Alter Ego του Βαγγέλη Μαρινάκη αγόρασε την ταινιοθήκη και το σήμα του Mega, γεγονός που τροφοδοτεί σενάρια για επιστροφή του. Ο Μαρινάκης έχει επίσης καταθέσει προσφορά για την Forthnet, που περιλαμβάνει και τη Nova. Εφόσον εγκριθεί η εξαγορά από την Επιτροπή Ανταγωνισμού της Βουλής, θα οδηγηθούμε σε ριζικό ανασχεδιασμό του τηλεοπτικού σκηνικού και όχι μόνο. Με την αλλαγή της κυβέρνησης, στο τιμόνι της ΕΡΤ βρίσκονται οι Κωνσταντίνος Ζούλας (πρόεδρος) και Γιώργος Γαμπρίτσος (διευθύνων σύμβουλος).
Εκτός
Είχαμε το φινάλε δύο τηλεοπτικών σειρών που σημάδεψαν τα τελευταία χρόνια. Το "Game of Thrones" έσβησε μέσα σε κραυγές αρκετών φαν του, ενώ το "The Big Bang Theory" ολοκληρώθηκε με ένα διπλό επεισόδιο με Nobel και εγκυμοσύνες. Η τρίτη σεζόν του "La Casa de Papel" κυκλοφόρησε αποκλειστικά στο Netflix, ενώ η έκπληξη ήρθε από τη μίνι σειρά του HBO "Chernobyl" βασισμένη στο πυρηνικό δυστύχημα στην ομώνυμη πόλη τον Απρίλιο του 1986. Το "Fleabag" της Amazon κέρδισε τα περισσότερα βραβεία Emmy, μεταξύ αυτών και ως καλύτερη κωμική σειρά.
Νέοι παίκτες εμφανίστηκαν στις υπηρεσίες streaming από την Disney και την Apple. Το Disney+ ξεκίνησε στα μέσα Νοεμβρίου σε ΗΠΑ, Καναδά και Ολλανδία, ενώ την άνοιξη του 2020 αναμένεται και στην κεντρική Ευρώπη. Ενδεικτικές αποκλειστικές κυκλοφορίες είναι το live action remake του "Lady and the Tramp", που συμπληρώνει τα κινηματογραφικά "Dumbo", "Aladdin" και "The Lion King" που επίσης κυκλοφόρησαν μέσα στο 2019, και το "Mandalorian" που εξελίσσεται στον κόσμο του Star Wars και μας σύστησε τον "Baby Yoda". Από την άλλη, η Apple TV ξεκίνησε σεπίσης να έχει αποκλειστικό περιεχόμενο, με προεξέχουσες τις σειρές "Servant" του M. Night Shyamalan και "The Morning Show" με τις Jennifer Aniston και Reese Witherspoon.
Ματιές σε άλλα πολιτιστικά γεγονότα
[γράφει ο Ορέστης Καζασίδης]
Εντός
Οι εκλογές της 7ης Ιουλίου έφεραν τη Νέα Δημοκρατία στην κυβέρνηση. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είχε ήδη ξεσηκώσει αντιδράσεις ανάμεσα στους μουσικούς, καθώς χρησιμοποίησε για προεκλογικό σποτ πλάνα από τη συνάντηση που είχε με αντιπροσωπεία τους σχετικά με το θέμα των πνευματικών δικαιωμάτων. Στο ίδιο μέτωπο, η νέα Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη ανέστειλε τη λειτουργία της «Αυτοδιαχείρισης», οργανισμού συλλογικής διαχείρισης, που είχε υποκαταστήσει την ΑΕΠΙ. Αναμένουμε αρκετά επεισόδια ακόμα στο συγκεκριμένο μακροχρόνιο σίριαλ.
Η παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου στην Νέα Φιλαδέλφεια σημαδεύτηκε από την εικαστική παρέμβαση κοριτσιών που παρέλασαν αλά Monty Python. Στο μανιφέστο τους αναρωτήθηκαν τι κοινό μπορεί να έχει ο μιλιταρισμός με την ελευθερία. Ο δήμαρχος της πόλης Γ. Βούρος τα χαρακτήρισε «αξιολύπητα» και προανήγγειλε μέτρα εναντίον τους. Η κοινωνία διχάστηκε και πάλι.
Η χρονιά έκλεισε με την απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου που ενέκρινε την απόσπαση των βυζαντινών αρχαιοτήτων από τον σταθμό Βενιζέλου του Μετρό Θεσσαλονίκης, όπως είχε προαναγγείλει ο Κυριάκος Μητσοτάκης από τη ΔΕΘ. Οι αρχαιότητες αναμένεται να επανατοποθετηθούν σε ποσοστό 92% στο φυσικό τους χώρο. Πλήθος φορέων αντιδρά με στόχο να παραμείνουν οι αρχαιότητες στη θέση τους, μεταξύ αυτών ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, σωματεία του Υπουργείου Πολιτισμού και η Κίνηση Πολιτών για την διατήρηση της πολιτιστικής Κληρονομιάς. Η συνέχεια αναμένεται να δοθεί στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
Στις απώλειες της χρονιάς προστέθηκαν ο φωτογράφος Γιάννης Μπεχράκης και ο γλύπτης Τάκις.
Εκτός
Στα διεθνή πολιτιστικά νέα, το 2019 συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από την ίδρυση της Κρατικής Σχολής Bauhaus, το 1919 στη Βαϊμάρη. Επετειακές εκθέσεις πραγματοποιήθηκαν σε πολλές πόλεις, ανάμεσά τους και στην Αθήνα στο Ινστιτούτο Γκέτε. Η αρχιτεκτονική του Bauhaus έχει αφήσει το στίγμα της στη χώρα μας, με χαρακτηριστικότερα κτίρια την Αμερικανική Πρεσβεία, το Πολεμικό Μουσείο και την Εθνική Πινακοθήκη στην Αθήνα, καθώς και το κτίριο της Εθνικής Τράπεζας στην Πλατεία Δημοκρατίας στη Θεσσαλονίκη.
Νέοι κανόνες για τα πνευματικά δικαιώματα στο διαδίκτυο εγκρίνονται στις 15 Απριλίου από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Οι υποστηρικτές τους μιλούν για αποτελεσματικότερη προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων και μοίρασμα της πίτας, ενώ οι πολέμιοί τους για ένα ακόμα βήμα προς τη λογοκρισία, προληπτική ή μη. Ειδικά το άρθρο 13 ξεσήκωσε σωρεία αντιδράσεων από τεχνολογικούς κολοσσούς και από το κοινό (σε μια σπάνια συγκυρία ταύτισης), καθώς καθιστά τις πλατφόρμες υπεύθυνες για παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων από τους χρήστες τους και θεωρείται ότι θα οδηγήσει σε φίλτρα περιεχομένου, που θα πλήξουν μεταξύ άλλων τα memes. Τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. έχουν δύο χρόνια για να ενσωματώσουν τους κανόνες στο εθνικό τους δίκαιο και η ερμηνεία τους θα καθορίσει κατά πολύ το μέλλον του διαδικτύου στην Ευρώπη.
Στις 15 Απριλίου ξέσπασε πυρκαγιά στην Παναγία των Παρισίων από αδιευκρίνιστα αίτια, η οποία έσβησε την επόμενη ημέρα αφού προκαλέσει εκτεταμένες καταστροφές. Σημαντικό μέρος της στέγης καθώς και το γοτθικό βέλος του ναού κατέρρευσαν. Οι εκτιμήσεις θέτουν το κόστος της αναστήλωσης στα 7 δισεκατομμύρια ευρώ, με στόχο να έχει ολοκληρωθεί ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 2024 που θα διεξαχθούν στο Παρίσι.
Ευρωπαϊκές μητροπόλεις προσπαθούν να θέσουν όρια ώστε να περιορίσουν τον τουρισμό. Στη Βαρκελώνη η δήμαρχος Ada Colau υποσχέθηκε μείωση του αριθμού των κρουαζιερόπλοιων και περιορισμό της επέκτασης του αεροδρομίου. Στη Βενετία, ανακοινώθηκε νέος τουριστικός φόρος από 3 έως 10 ευρώ ανά ημέρα ανά άτομο, ακόμα και χωρίς διανυκτέρευση στην πόλη. Την ίδια στιγμή, η Βενετία πλημμύρισε στα μέσα Νοεμβρίου, οδηγώντας στο προσωρινό κλείσιμο της Βασιλικής του Αγίου Μάρκου, της Έκθεσης της Peggy Guggenheim και της Biennale.
Μέσα στον Δεκέμβριο ο Βρετανός καλλιτέχνης Banksy αποκάλυψε δύο νέα έργα του. Η τοιχογραφία "God bless Birmingham" στο Μπέρμιγχαμ συνδυάζει το έλκηθρο του Άη Βασίλη με έναν άστεγο, ενώ το "Scar of Bethlehem" στο ξενοδοχείο The Walled Off Hotel της Βηθλεέμ παρουσιάζει μια σύγχρονη εκδοχή της φάτνης του Χριστού μπροστά από το τείχος του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας.
Όπως και πέρυσι, σας αφήνουμε με μία μη πολιτιστική είδηση. Στις 10 Απριλίου ομάδα αστρονόμων από ολόκληρο τον κόσμο έδωσε στη δημοσιότητα την πρώτη εικόνα (της σκιάς) μιας μαύρης τρύπας, από το κέντρο του Γαλαξία M87. Η ανθρωπότητα βελτιώνει τον τρόπο που κοιτάζει το σύμπαν. Ελπίζουμε σύντομα να φροντίσει να βελτιώσει και τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει τον κόσμο γύρω της.
Αγναντεύοντας το «μάτι» της μαύρης τρύπας, ρεμβάζουμε για το 2020 και ανυπομονούμε για τις ευχάριστες εκπλήξεις που θα φέρει. Καλή χρονιά να έχουμε!